NHỮNG TIN VỀ THỊ CHƯỜNG CHỨNG KHOÁN

Chứng khoán châu Âu đã tăng điểm trở lại
Đúng như nhận định của các chuyên gia tài chính phố Wall, các thị trường chứng khoán trên toàn cầu sẽ vượt qua đợt sóng gió mới đang diễn ra, và trường hợp đầu tiên là chứng khoán châu Âu, với việc đã tăng điểm trở lại ngay từ phiên đầu tuần.


Chứng khoán châu Âu trong phiên giao dịch hôm nay (13/8) đã có đợt tăng điểm đầu tiên trong vòng 3 ngày qua sau khi báo cáo của Morgan Stanley đưa ra khuyến cáo rằng các nhà đầu tư nên mua vào cổ phiếu của các đại gia ngành tài chính.

Cổ phiếu của các đại gia ngành tài chính khu vực này ngay lập tức lấy lại phong độ, đặc biệt là những doanh nghiệp đầu ngành như ngân hàng Credit Suisse và hãng bảo hiểm Axa SA.

Phiên giao dịch ngày đầu tuần, chỉ số Dow Jones Stoxx 600 Diễn Đàn tăng 1,3% lên 367,36 điểm tại Luân Đôn. Chỉ số Stoxx 50 tăng 1,3% trong khi chỉ số Euro Stoxx 50, chỉ số chung cho 13 quốc gia đang sử dụng đồng euro, cũng tăng 1,3%.

Có được điều đó là nhờ tình trạng bán tháo cổ phiếu đã ngừng lại sau khi các chuyên gia tài chính phố Wall cho rằng các thị trường chứng khoán trên toàn cầu sẽ gắng gượng được qua đợt sóng gió mới đang diễn ra, và hầu hết sẽ tiếp tục hoạt động bình thường ngay từ đầu tuần này.

Lập câu lạc bộ các cổ đông thiểu số?
Ý tưởng thành lập một câu lạc bộ các cổ đông thiểu số đang được Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) nghiên cứu.


Theo ông Nguyễn Đình Cung, Trưởng ban Nghiên cứu chính sách kinh tế vĩ mô (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương), trong điều kiện của Việt Nam hiện nay còn quá nhiều khoảng trống luật pháp khiến cho nhiều cổ đông nhỏ trở nên khốn khổ và thiệt thòi, thì mô hình câu lạc bộ này hy vọng sẽ là một giải pháp giúp các cổ đông nhỏ tự bảo vệ mình tốt hơn.

Thưa ông, những quy định của pháp luật hiện nay có những gì khiếm khuyết khiến cho các cổ đông nhỏ yếu thế hơn những cổ đông khác?

Bảo vệ cổ đông thiểu số là một trong những vấn đề cơ bản trong quản trị công ty. Vì vậy, pháp luật trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đã chú trọng khá nhiều đến việc bảo vệ cổ đông thiểu số, nhất là trong Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán cũng như các văn bản hướng dẫn. Ở đó, chúng ta cũng đã quy định khá đầy đủ quyền của các cổ đông, nhất là các cổ đông thiểu số, những công cụ và cơ chế mà cổ đông có thể thực hiện để bảo vệ lợi ích của mình.

Để bảo vệ được lợi ích của các cổ đông thiểu số, trước hết phải dựa vào số lượng thông tin mà họ tiếp cận được, chất lượng của các thông tin và thời điểm, tính kịp thời của thông tin mà họ có thể nhận được và từ đó phân tích để bảo vệ lợi ích của các cổ đông. Đồng thời với những cái đó còn phụ thuộc vào năng lực của các nhà đầu tư. Liệu nhà đầu tư có khả năng phân tích đánh giá những thông tin có được để từ đó đầu tư một cách thích hợp?

Xét về pháp luật, chúng ta đã quy định khá đầy đủ. Tuy nhiên, xét về mặt công bố thông tin so với những thông lệ tốt nhất thì chúng ta mới chủ yếu chú ý đến thông tin quá khứ, những thông tin công bố định kỳ về báo cáo tài chính hàng quý; những thông tin đột xuất mà công ty phải công bố, những giao dịch nội bộ mà công ty phải công bố theo quy định của Thông tư số 38/2007-TT-BTC của Bộ Tài chính về hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.

Riêng những thông tin đánh giá về tương lai của công ty như: nhóm thông tin về hội đồng quản trị và nhóm thông tin về đánh giá của hội đồng quản trị về tương lai quản trị của công ty, thì hiện nay còn thiếu và pháp luật chưa yêu cầu.

Cụ thể là những thông tin gì, thưa ông?

Nhóm thông tin về đánh giá của hội đồng quản trị như: về thay đổi thị trường sản phẩm, thị trường đầu ra của công ty, những tác động của thị trường vốn và những yếu tố khác.

Nhóm thông tin về hội đồng quản trị như: thành viên hội đồng quản trị có sở hữu bao nhiêu phần trăm trong công ty và những công ty khác, năng lực kinh nghiệm của hội đồng quản trị, ai giới thiệu vào hội đồng quản trị.

Những thông tin này rất quan trọng, không những giúp nhà đầu tư đánh giá được năng lực của đội ngũ hội đồng quản trị, mà còn đánh giá được tính khách quan, công bằng, vô tư không thiên vị trong hoạt động kinh doanh.

Đối với các nhà đầu tư thiểu số, hai nhóm thông tin về tương lai rất quan trọng. Bởi có như vậy thì mọi giao dịch của công ty, kể cả giao dịch chuyển nhượng cổ phần của thành viên hội đồng quản trị, mới có thể đánh giá được một cách minh bạch và công bằng.

Trong hoàn cảnh còn thiếu quá nhiều thứ như vậy, để bảo vệ chính quyền lợi của mình, theo ông, các nhà đầu tư nhỏ phải làm gì?

Theo tôi, có 3 giải pháp:

Thứ nhất, các nhà đầu tư thiểu số cần hợp lại với nhau, kiến nghị thay đổi bổ sung vào những quy định, những công cụ mà qua đó có thể bảo vệ lợi ích của họ. Ví dụ, luật không cấm khi hội đồng quản trị chuyển nhượng cổ phần của mình ra cho người khác.

Tuy nhiên, để ngăn ngừa chuyện này thì có thể bổ sung vào điều lệ công ty quy định là: các thành viên hội đồng quản trị trong giai đoạn nhiệm kỳ chuyển nhượng cổ phiếu của mình cho người khác, được quyền chuyển nhượng nhưng phải có sự chấp thuận của hội đồng quản trị về số lượng, thời điểm được chuyển nhượng để đảm bảo sự chuyển nhượng đó không gây bất ổn, thay đổi cung cầu một cách quá mức, làm hại lợi ích của cổ đông thiểu số.

Thứ hai, họ có thể tập hợp nhau lại thành Câu lạc bộ của nhà đầu tư thiểu số, nhằm trao đổi, học hỏi kinh nhiệm lẫn nhau, cùng nhau góp tiếng nói chung, nâng cao sức mạnh của mình.

Thứ ba, khi bỏ tiền ra, họ phải hiểu biết, nếu chưa hiểu biết thì phải đi học hỏi, đặc biệt là nâng cao khả năng phân tích, đánh giá thông tin, các yếu tố có thể tác động đến khoản đầu tư của mình và từ đó đề ra quyết định đầu tư một cách hợp lý. Một khi cổ đông nhỏ nắm chắc được luật pháp thì cổ đông lớn ắt phải dè chừng.

Một vài nét phác thảo về câu lạc bộ các cổ đông thiểu số mà ông và những người bạn đang nghiên cứu và xây dựng?

Theo định hướng thì, câu lạc bộ sẽ là nơi tập hợp các cổ đông thiểu số, cùng nhau trao đổi thông tin, kiến thức, cùng nhau đi đòi quyền lợi chính đáng của mình... Nhưng ở Việt Nam, để có thể tập hợp nhau lại không dễ.

Thực tế, mô hình câu lạc bộ mới manh nha ở một số hoạt động của một vài nhóm người, chủ yếu là bạn bè như: cùng nhau tập hợp lại, lựa chọn người của mình vào hội đồng quản trị bằng cách bầu dồn phiếu.

Ý tưởng này có thể dần dần tìm kiếm thêm nhiều người, tăng thêm lực lượng, nhưng cách làm này vẫn mang tính chất tự phát, tự nguyện không chính thức. Nếu để hoạt động có hiệu quả hơn, cần phải có “bà đỡ”, có người đi đầu, có tiêu chí, và cần người đi tiên phong.

Chứng khoán thế giới chao đảo ở 2 phiên cuối tuần
Các chỉ số chứng khoán chủ chốt trên toàn cầu, sau khi đồng loạt tăng giá trong phiên 8/8, đã rớt mạnh trong phiên 9/8.


TTCK thế giới chao đảo ngay sau khi Ngân hàng Pháp BNP Paribas quyết định phong tỏa hoạt động rút tiền từ ba quỹ đầu tư vào thị trường cho vay thế chấp ở Mỹ. Điều này chứng tỏ cơn khủng hoảng trên thị trường cho vay thế chấp của Mỹ đã ảnh hưởng đến các thị trường khác và giới phân tích lo ngại đây sẽ là sự khởi đầu của một cuộc khủng hoảng tín dụng.

Kết thúc phiên 9/8 tại Mỹ, châu Âu và mở cửa phiên 10/8 tại châu Á, các chỉ số MSCI (chứng khoán châu Á trừ Nhật Bản) giảm 3,30%; Hang Seng (Hồng Công) giảm 3,10%; KOSPI (Hàn Quốc) giảm 3,48%; S&P/ASX 200 (Ôxtrâylia) giảm 2,80%; STI (Xinhgapo) giảm 3,34%; Nikkei (Nhật Bản) giảm 2,61%; Dow Jones, S&P 500 và Nasdaq (Mỹ) lần lượt giảm 2,83%, 2,96% và 2,16%; FTSEurofirst 300 (châu Âu) giảm 1,80%; DAX 30 (Đức) giảm 2,0%, CAC 40 (Pháp) giảm 2,10%...

Sự can thiệp của Fed – ngày 10/8 đã tiếp tục phải rót thêm gần 40 tỷ USD vào hệ thống ngân hàng nhằm trấn an thị trường và giới đầu tư – đã kịp thời ngăn chặn đà tụt dốc của các cổ phiếu chủ lực tại TTCK Mỹ lúc đóng cửa phiên cùng ngày. Trong khi đó, kết thúc phiên cuối tuần 10/8, chứng khoán châu Âu và châu Á vẫn rớt giá thảm hại theo đà tụt dốc trước đó.

Tổng hợp kết quả tại Sở Giao dịch chứng khoán Tp.HCM ngày 10/8/2007
Phiên giao dịch 1600, ngày 10/8/2007 chỉ số VN-Diễn Đàn giảm -2,53 điểm (-0,27%) đạt 935,68 điểm.


Tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường phiên này đạt 7.597.825 chứng khoán với tổng giá trị 890,655 tỷ đồng.

Trong đó, giao dịch khớp lệnh đạt 6.007.420 chứng khoán với giá trị 656,327 tỷ đồng (Giao dịch khớp lệnh liên tục: tổng khối lượng là 2.238.150 chứng khoán; giá trị 223,967 tỷ đồng). Giao dịch thoả thuận phiên này là 1.590.405 chứng khoán với giá trị 234,328 tỷ đồng.

- Kết quả giao dịch khớp lệnh trong ngày: So với phiên trước có 31 chứng khoán tăng giá, 59 chứng khoán giảm giá và 23 chứng khoán đứng giá. Trong đó, chứng chỉ quỹ VFMVF1 giá giảm 200đ (-0,7%), đóng cửa ở mức 28.400đ/chứng chỉ; PRUBF1 giá giảm 200đ (-1,79%) đóng cửa ở mức 11.000đ/chứng chỉ.

- Giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài: Phiên giao dịch khớp lệnh, nhà đầu tư nước ngoài mua vào 58 cổ phiếu các loại, tổng khối lượng 1.228.670 đơn vị, tương đương giá trị 178,100 tỷ đồng (chiếm 27,14% giao dịch toàn thị trường). Bán ra 30 mã chứng khoán với tổng khối lượng 584.830 đơn vị, tổng giá trị 81,204 tỷ đồng (chiếm 12,37% giao dịch toàn thị trường).

- Quy mô đặt lệnh trong ngày: Tổng số lệnh đặt mua phiên này là 10.270 lệnh với tổng khối lượng đặt mua 10.090.100 chứng khoán, so với ngày giao dịch trước giảm -12,58% (khối lượng còn lại chưa khớp là 4.082.680 đơn vị); Tổng số lệnh đặt bán phiên này là 12.124 lệnh với tổng khối lượng đặt bán 12.146.710 đơn vị, so với phiên trước tăng 51,19% (khối lượng còn lại chưa khớp là 6.139.290 đơn vị). Chênh lệch khối lượng (mua – bán) là -2.056.610 chứng khoán, hiệu số mua – bán của phiên giao dịch trước là 3.508.780 chứng khoán.

- Thống kê 5 phiên khớp lệnh gần nhất: Tổng khối lượng chứng khoán khớp lệnh đạt 23,481 triệu chứng khoán, khối lượng giao dịch bình quân đạt 4,696 triệu ck/phiên; Tổng giá trị giao dịch là 2.356,972 tỷ đồng, bình quân 471,394 tỷ đồng/phiên.

Nhiều thay đổi tích cực trên TTCK
Thị trường chứng khoán (TTCK) vẫn tiếp tục đi xuống, nhiều nhà đầu tư (NĐT) cá nhân tiếp tục bán ra cho dù một số cổ phiếu (CP) có giá thấp gần với giá trị thực.


Thị trường sẽ tiếp tục điều chỉnh do sức mua vẫn còn yếu trong khi lượng cung tiếp tục tăng. Tuy nhiên, chúng ta cũng khách quan nhìn nhận rằng, đã có những thay đổi tích cực về chất.

Những thay đổi đó bao gồm: NĐT quan tâm nhiều hơn đến phân tích cơ bản và tình hình hoạt động của công ty, các chỉ số phản ánh giá trị của CP. Nhiều NĐT khi nói về giá CP, đã đề cập nhiều hơn đến hệ số P/E (lợi nhận/vốn) và mức tăng trưởng lợi nhuận cũng như quan tâm đến tác động pha loãng của việc phát hành thêm. Điều này cho thấy, nhận thức và trình độ của NĐT cá nhân đã được nâng cao. NĐT cũng dựa trên những nhận định, đánh giá khác nhau để đưa ra quyết định đầu tư, qua đó nâng cao kiến thức, sự hiểu biết về diễn biến của thị trường và đánh giá được phần nào sự đắt rẻ của giá CP.

Những nhân tố tích cực tác động đến thị trường

Vấn đề hiện nay là NĐT cần thận trọng để tránh những phản ứng thái quá vì ngay thời điểm này đã có nhiều CP có giá rất hợp lý (xét trên khía cạnh giá trị nội tại và so sánh) như các CP của ngành ngân hàng, nhựa - cao su - bao bì, thực phẩm, đây rõ ràng đang là cơ hội cho những NĐT có khả năng tài chính.

Ngoài ra, phải tính đến một số nhân tố tích cực tác động đến TTCK trong các tháng kế tiếp như: Lợi nhuận kinh doanh quý 3 và 4 của các doanh nghiệp (DN) thường tăng cao hơn 2 quý đầu năm. Gia tăng lượng vốn đầu tư của các quỹ nhằm tận dụng cơ hội thị trường xuống để mua vào các CP hấp dẫn. Lượng thanh khoản của các NĐT hiện tại sau khi rút ra khỏi thị trường, chờ đợi sẽ quay lại và sẽ có lớp NĐT mới tham gia thị trường, khi mà giá CP đang được điều chỉnh hợp lý. Các công ty niêm yết và OTC sẽ thận trọng nhiều hơn đối với việc phát hành thêm CP một cách ồ ạt, tránh tác động pha loãng và P/E.

Tuy vậy, có thể nhận thấy thị trường hiện nay vẫn còn mang nặng tính tâm lý cảm tính, và phản ứng của NĐT thường rơi vào sự thái quá (tranh mua hoặc tranh bán). Điều này một phần do hạn chế kiến thức của NĐT cá nhân, một phần còn do TTCK chưa có sự linh hoạt và hiệu quả (về hoạt động và thông tin).

Để NĐT có thể ra quyết định đúng

Làm sao để NĐT có đủ thông tin thích hợp, kịp thời và có nhiều lựa chọn để đưa ra quyết định đầu tư chính là điều cần thiết giúp thị trường có sự tự điều chỉnh phù hợp và có cơ sở. Trong tương lai, để đạt được điều này, thị trường cần phát triển các khía cạnh sau:

Một là phát triển vai trò của các nhà phân tích chứng khoán độc lập (securityanalyst). Nhà phân tích chứng khoán là những người có chuyên môn cao thực hiện công việc phân tích đánh giá trong những khuôn khổ luật pháp và đạo đức nghề nghiệp nghiêm ngặt. Trong các phân tích của mình, nhà phân tích thường đưa ra các nhận định và dự báo về kết quả hoạt động, đánh giá chất lượng quản trị, chiến lược kinh doanh và năng lực, đạo đức của ban giám đốc.

Nâng cao năng lực và ảnh hưởng của đội ngũ phân tích độc lập có vai trò quan trọng trong việc phát triển thị trường. Tính minh bạch và hữu ích của thông tin được công khai, giúp tăng sự nhận thức và hiểu biết của NĐT, nhắc nhở trách nhiệm đối với cổ đông và xã hội của ban giám đốc các công ty cổ phần đại chúng. Tiếp theo là làm sao để các phân tích độc lập này đến với rộng rãi NĐT cá nhân. Ở đây, chúng ta có thể áp dụng kinh nghiệm của Singapore: Để nâng cao kiến thức và trình độ của NĐT, đặc biệt là NĐT cá nhân, Chính phủ Singapore có chương trình thuê (thông qua việc xét thầu định kỳ) để chọn một số công ty phân tích chứng khoán có uy tín, thực hiện các báo cáo phân tích đánh giá về tất cả các công ty niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán; các báo cáo này được cung cấp miễn phí đến NĐT (công bố trên website của Sở Giao dịch chứng khoán). Công ty thực hiện phân tích với uy tín và tên tuổi của mình sẽ thực hiện việc phân tích đánh giá một cách khách quan và cẩn trọng.

Trong các TTCK phát triển, NĐT cá nhân thường dựa rất nhiều vào ý kiến của các chuyên gia - nhà phân tích chứng khoán độc lập để đưa ra các quyết định đầu tư, thứ nhất là những phân tích đánh giá nhiều chiều để có quyết định đúng đắn. Ban giám đốc của các công ty cổ phần cũng ý thức được ảnh hưởng của các bài phân tích của các chuyên gia độc lập, từ đó mà thận trọng trong các quyết định của mình...

Hai là cần phát triển TTCK nợ của công ty và chính quyền làm đối trọng với thị trường CP. Thực tế cho thấy, thị trường trái phiếu và thị trường CP thường biến động ngược chiều nhau: khi giá CP tăng thì giá trái phiếu giảm và ngược lại. Như vậy, các NĐT có thêm lựa chọn là đầu tư vào CP với mức sinh lợi và đi cùng nó là rủi ro cao, hoặc lựa chọn đầu tư vào chứng khoán nợ có độ an toàn cao. Việc phát triển TTCK nợ còn giúp DN chủ động trong việc tìm kiếm nguồn vốn đầu tư với chi phí thấp, qua đó xác định chi phí sử dụng vốn hợp lý và hiệu quả mà không ảnh hưởng pha loãng đến tỷ lệ sở hữu và P/E của CP. TTCK nợ còn là cơ sở mà dựa vào đó chi phí sử dụng vốn và giá trị của CP được xác định trên cơ sở mức sinh lợi và rủi ro.

Phát triển các công cụ đầu tư dẫn xuất trên thị trường (Derivatives) như future, forward, option. Kinh nghiệm cho thấy, khi có nhiều phương thức mua bán (đầu tư) trên cùng một loại hàng hóa cơ bản (CP, trái phiếu) thì sẽ loại bỏ (hay chí ít cũng hạn chế) được các cơ hội trục lợi làm giá (Arbitrages). Giá chứng khoán sẽ được xác định dựa trên giá trị nội tại (giá trị được xác định dựa trên những dự báo hợp lý và có cơ sở về hoạt động của công ty và CP). Lấy ví dụ: Trong thời gian giá CP tăng vượt quá mức giá trị hợp lý thì một số NĐT sẽ nhận thấy cơ hội thực hiện phương thức bán khống (short sale), điều này giúp tăng cung và làm giá CP giảm xuống đến mức mà cơ hội thu lợi từ bán khống và mua bị triệt tiêu, giá CP gần với giá trị thực. Ngược lại, trong thời gian giá CP xuống quá thấp so với giá trị nội tại của nó, một số NĐT sẽ tận dụng cơ hội để thực hiện mua kỳ hạn (future hoặc forward) hoặc quyền mua (buy option): kết quả là cầu CP tăng và giá CP tăng đến khi cơ hội trục lợi làm giá bị triệt tiêu.

Ba là ứng dụng khái niệm và các kỹ thuật quản lý danh mục đầu tư. Thực hiện mua bán CP trên quan điểm về danh mục đầu tư có tác dụng khuyến khích việc đầu tư dài hạn có bài bản. Trên phương diện danh mục đầu tư, giá trị và rủi ro của CP được đánh giá không chỉ gói gọn riêng của CP đơn lẻ đó mà được đặt trong sự tương quan và so sánh với các CP khác của các ngành khác nhau, dựa trên mối quan hệ cộng hưởng hoặc bù trừ về rủi ro giữa các CP. Qua đó làm tăng tính tương thích giữa TTCK với nền kinh tế, tránh tình trạng tập trung thái quá vào một vài ngành - lĩnh vực, nhịp độ của TTCK sẽ đồng điệu với sức khỏe chung của nền kinh tế.